ระบบนิเวศ Esg ของไทย พลังขับเคลื่อนธุรกิจสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน

Leo Migdal

-Nov 22, 2025, 1:06 PM

ระบบนิเวศ esg ของไทย พลังขับเคลื่อนธุรกิจสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน

ประเทศไทยได้มุ่งมั่นต่อหลักการด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และธรรมาภิบาล (ESG) อย่างต่อเนื่อง ซึ่งสะท้อนถึงแนวโน้มระดับโลกสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน ระบบนิเวศ ESG ของไทยมีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว โดยได้รับการขับเคลื่อนจากนโยบายของรัฐบาล ธนาคารแห่งประเทศไทย และโครงการริเริ่มของบริษัท และการตระหนักรู้ที่เพิ่มขึ้นในหมู่นักลงทุนและผู้บริโภค ระบบนิเวศนี้ไม่เพียงแต่ส่งเสริมการเติบโตอย่างยั่งยืนภายในประเทศ แต่ยังทำให้ประเทศไทยเป็นผู้นำในระดับภูมิภาคอาเซียนด้าน ESG รัฐบาลไทยมีบทบาทสำคัญในการกำหนดภูมิทัศน์ ESG ผ่านนโยบายและกฎระเบียบต่างๆ สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) ได้ออกแนวทางในการสนับสนุนให้บริษัทเปิดเผยข้อมูลเกี่ยวกับการปฏิบัติ ESG นอกจากนี้ยังมีโมเดล BCG ที่เป็นโมเดลพัฒนาเศรษฐกิจเพื่อความยั่งยืน ผ่าน Bioeconomy, Circular Economy และ Green Economy โดยมีกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) และสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) เป็นผู้ร่วมพัฒนา อีกทั้งยังได้รับการผลักดันจากกระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมอีกด้วย องค์กรในประเทศไทยตระหนักถึงความสำคัญของ ESG ต่อความสำเร็จในระยะยาวของธุรกิจมากขึ้น หลายบริษัทชั้นนำได้จัดตั้งคณะกรรมการ ESG ผนวกความยั่งยืนเข้าไว้ในกลยุทธ์ธุรกิจ และยอมรับมาตรฐานสากล เช่น Global Reporting Initiative (GRI) และเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนของสหประชาชาติ (SDGs) อุตสาหกรรม เช่น พลังงาน การธนาคาร และการผลิตมีความเคลื่อนไหวอย่างมาก โดยมีหลายบริษัทในประเทศไทยที่ได้รับการยอมรับในระดับสากลในด้านความยั่งยืน โดยตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยเองก็มีการทำประเมินผลหุ้นยั่งยืน หรือ SET ESG Ratings ซึ่งมีบริษัทที่อยู่ในการประเมินถึง 192 บริษัท จากเว็บไซต์ของตลาดหลักทรัพย์ ความสำคัญของ ESG ในประเทศไทยถูกเน้นย้ำเพิ่มเติมโดยการเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องของกฎระเบียบในตลาดโลกที่สำคัญ เช่น สหภาพยุโรป (EU) และสหรัฐอเมริกา (US) ตัวอย่างเช่น กฎระเบียบ Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) ของ EU กฎระเบียบนี้กำหนดให้บริษัทที่ดำเนินงานหรือทำธุรกิจกับ EU และ US ต้องปฏิบัติตามมาตรฐานการรายงาน ESG ที่เข้มงวด ยกตัวอย่างเช่น ผู้ส่งออกไทยและบริษัทข้ามชาติที่มีการดำเนินงานในภูมิภาคเหล่านี้ต้องสอดคล้องกับกฎระเบียบเหล่านี้ มิฉะนั้นอาจสูญเสียการเข้าถึงตลาดสำคัญ เป็นผลให้มีแรงกดดันที่เพิ่มขึ้นให้กับบริษัทไทยในการปรับปรุงการปฏิบัติ ESG เพื่อให้สามารถแข่งขันในตลาดโลกได้ โดยทางตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยเองก็มีแผนที่จะพัฒนายกระดับการประเมินความยั่งยืน SET ESG Ratings... 2569 เป็นต้นไป แม้จะมีความก้าวหน้าในการสนับสนุนระบบนิเวศของ ESG ในไทย แต่ก็ยังคงต้องเผชิญกับความท้าทาย ประเด็นสำคัญประการหนึ่งคือการขาดเกณฑ์และวิธีการรายงาน ESG ที่เป็นมาตรฐาน ซึ่งทำให้นักลงทุนเปรียบเทียบบริษัทได้ยาก นอกจากนี้ในขณะที่บริษัทขนาดใหญ่เป็นผู้นำ SMEs มักประสบปัญหาเรื่องทรัพยากรและความรู้ที่จำเป็นในการปฏิบัติ ESG อย่างเข้มแข็ง อย่างไรก็ตามความท้าทายเหล่านี้ถือเป็นโอกาสในการสร้างนวัตกรรมและความร่วมมือ โดยมีตลาดที่กำลังเติบโตสำหรับการให้คำปรึกษาด้าน ESG โซลูชันด้านเทคโนโลยี และโครงการสร้างขีดความสามารถ อย่างเช่น Dun & Bradstreet บริษัทผู้นำด้านข้อมูลนิติบุคคลระดับโลกที่มีมากว่า 200 ปี ก็ได้พยายามเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งในระบบนิเวศของการประเมิน ESG ให้แก่บริษัททั่วไปที่อาจจะไม่ได้มีการประเมินโดยสถาบันขนาดใหญ่ แต่จำเป็นต้องมีมาตรฐานในการประเมินตนเอง ก็สามารถใช้ Questionaire ของทาง Dun &...

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษา “การพัฒนาเครื่องมือวัดความสำเร็จในการส่งเสริม SME” โดย ทีดีอาร์ไอ และได้รับทุนสนับสนุนการวิจัยจากสำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (สสว.) “ในยุคที่เศรษฐกิจโลกขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรมและความเชื่อมโยง ธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SME) กลายเป็นฟันเฟืองสำคัญที่ไม่เพียงสร้างมูลค่าทางเศรษฐกิจ แต่ยังเป็นฐานการจ้างงานและแหล่งสร้างโอกาสใหม่ ๆ ให้กับสังคม อย่างไรก็ตาม การเติบโตของ SME ไม่ได้ขึ้นอยู่กับความพยายามของผู้ประกอบการเพียงลำพัง หากแต่ต้องอาศัย “ระบบนิเวศธุรกิจ” ที่เอื้อต่อการเรียนรู้ การเข้าถึงทรัพยากร และการสร้างเครือข่ายความร่วมมือ ซึ่งจะเป็นปัจจัยชี้ชะตาว่า SME ไทยจะก้าวข้ามความท้าทายและแข่งขันได้ในเวทีโลกหรือไม่” เมื่อพูดถึงธุรกิจ SME หลายท่านอาจนึกถึง ธุรกิจห้างร้านทั่วไปที่มีการขายของหรือให้บริการในชีวิตประจำวันของเราทุกคน อย่างไรก็ตาม นิยามของ SME อย่างเป็นทางการมีความครอบคลุมไปถึงธุรกิจที่มีรายได้ต่อปีสูงมากที่สุดถึง 500 ล้านบาท สำหรับธุรกิจการผลิตสินค้า และรายได้ต่อปีมากถึง 300 ล้านบาท สำหรับธุรกิจในกลุ่มการให้บริการ ซึ่งจะเห็นได้ว่าธุรกิจ SME เป็นธุรกิจที่ใกล้ชิดชีวิตประจำวันเรามากกว่าที่คิด ดังนั้นการส่งเสริม SME จึงเป็นอีกประเด็นสำคัญในเชิงนโยบายเศรษฐกิจทั้งระดับประเทศและระดับภูมิภาคทั่วโลก นอกจากบทบาทของ SME ที่มีต่อการสร้างมูลค่าทางเศรฐกิจ GDP ในภาคการผลิตสินค้าและบริการแล้วนั้น ธุรกิจ SME ยังมีส่วนสำคัญในการสร้างการจ้างงานในภาคส่วนต่าง ๆ ซึ่งตามนิยามแล้ว ธุรกิจ SME สามารถมีลูกจ้างได้มากถึง 200 คนในภาคการผลิต อย่างไรก็ตามการส่งเสริมความสามารถและประสิทธิภาพของ SME ยังคงเป็นประเด็นที่มีความท้าทายทั้งในระดับโลกและในระดับประเทศ เช่นเดียวกัน แม้ว่าธุรกิจ SME จะสามารถมีแรงงานได้ในระดับร้อยคน หรือมีรายได้สูงในระดับร้อยล้าน แต่ขอบเขตนิยามดังกล่าวทำให้กลุ่มเป้าหมายในการส่งเสริม SME มีความกว้างเช่นเดียวกัน ทำให้ลักษณะของมาตรการหรือนโยบายที่ทำการส่งเสริมมีความหลากหลาย ซึ่งความกว้างของกลุ่มเป้าหมายดังกล่าวจึงนับเป็นความท้าทายแรกในการส่งเสริม SME โดยเฉพาะอย่างยิ่งในประเทศไทย ไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจที่ยังไม่ฟื้นตัวเต็มที่ แรงกดดันจากนโยบายกีดกันทางการค้าระหว่างประเทศ และกระแสข้อมูลลวงที่ทำให้สังคมเกิดความขัดแย้ง ไปจนถึงเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อมที่ยังมีความเห็นต่างกันในระดับโลก

ดร.พิพัฒน์ ยอดพฤติการ ประธานสถาบันไทยพัฒน์ กล่าวในงานแถลงทิศทาง ESG ปี 2568 ว่า ธุรกิจไทยต้องเปลี่ยนจากการมี “วิถียั่งยืน” ซึ่งหมายถึงการดำเนินธุรกิจที่สอดคล้องกับแนวคิดความยั่งยืน ไปสู่การพัฒนา “วิสัยยั่งยืน” ที่สามารถนำองค์กรไปถึงเป้าหมายได้จริง ท่ามกลางข้อจำกัดด้านทรัพยากรและกฎระเบียบที่ซับซ้อนมากขึ้น แม้ที่ผ่านมาภาคธุรกิจไทยจะได้รับการยอมรับในด้าน ESG จากผลสำรวจและการรับรู้ของสาธารณะ แต่ความท้าทายสำคัญคือ องค์กรเหล่านี้มีความสามารถในการลงมือทำและสร้างผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมมากน้อยเพียงใด การมี “วิถียั่งยืน” เป็นจุดเริ่มต้นที่ดี แต่หากขาด “วิสัยยั่งยืน” ก็อาจไปไม่ถึงเป้าหมายที่แท้จริง ในปีนี้ ภาคเอกชนต้องเผชิญกับกฎเกณฑ์ใหม่ๆ ที่ส่งผลต่อการดำเนินธุรกิจ ทั้งมาตรการทางเศรษฐกิจที่เกี่ยวข้องกับภูมิรัฐศาสตร์ มาตรการด้านสิ่งแวดล้อมที่อาจเป็นทั้งอุปสรรคและโอกาส ไปจนถึงการเข้าถึงห่วงโซ่อุปทานโลกที่เปลี่ยนแปลงไป ธุรกิจจึงต้องปรับกลยุทธ์ให้เท่าทันสถานการณ์ ไม่ใช่แค่รักษาความยั่งยืน แต่ต้องสร้างศักยภาพให้แข่งขันและเติบโตได้จริง ไทยพัฒน์ได้นำเสนอกรอบความคิดใหม่ (Paradigm) สำหรับภาคธุรกิจในการบริหารจัดการประเด็นด้าน ESG ให้สอดคล้องกับศักยภาพขององค์กร และสามารถดำเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยแนวทางหลักประกอบด้วย 3 องค์ประกอบสำคัญ ได้แก่

People Also Search

ประเทศไทยได้มุ่งมั่นต่อหลักการด้านสิ่งแวดล้อม สังคม และธรรมาภิบาล (ESG) อย่างต่อเนื่อง ซึ่งสะท้อนถึงแนวโน้มระดับโลกสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน ระบบนิเวศ ESG ของไทยมีการพัฒนาอย่างรวดเร็ว โดยได้รับการขับเคลื่อนจากนโยบายของรัฐบาล

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของการศึกษา “การพัฒนาเครื่องมือวัดความสำเร็จในการส่งเสริม SME” โดย ทีดีอาร์ไอ และได้รับทุนสนับสนุนการวิจัยจากสำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (สสว.) “ในยุคที่เศรษฐกิจโลกขับเคลื่อนด้วยนวัตกรรมและความเชื่อมโยง ธุรกิจขนาดกลางและขนาดย่อม (SME)