เบื้องหลังการเพาะปะการัง โจทย์ยากในภารกิจ กู้วิกฤตฟื้นชีวิตปะการังฟอก

Leo Migdal

-Nov 19, 2025, 10:05 PM

เบื้องหลังการเพาะปะการัง โจทย์ยากในภารกิจ กู้วิกฤตฟื้นชีวิตปะการังฟอก

ปะการังเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในระบบนิเวศทางทะเล ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัย แหล่งอาหาร และแหล่งเพาะพันธุ์ของสัตว์ทะเลนานาชนิด แต่ปะการังมีความอ่อนไหวต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม ซึ่งสภาวะโลกร้อนและสภาพอากาศแปรปรวน ส่งผลให้อุณหภูมิน้ำทะเลสูงขึ้น ส่งผลกระทบต่อปะการังทำให้เกิดภาวะ “ฟอกขาว” ปะการังฟอกขาวเป็นปรากฏการณ์ที่เนื้อเยื่อปะการังเกิดการสูญเสียสาหร่ายเซลล์เดียวที่ชื่อว่า ซูแซนเทลลี่ (zooxanthellae) ซึ่งสาหร่ายชนิดนี้มีบทบาทสำคัญในการสังเคราะห์แสง ผลิตพลังงาน และสร้างสีสันที่สวยงามสดใสให้กับปะการัง ปะการังและสาหร่ายซูแซนเทลลี่พึ่งพาอาศัยและเกื้อกูลซึ่งกันและกัน โดยปะการังจะเป็นที่อยู่อาศัยแก่สาหร่ายชนิดนี้ ส่วนสาหร่ายซูแซนเทลลี่จะนำของเสีย เช่น คาร์บอนไดออกไซด์ ไนเตรท ฟอสเฟต ออกจากปะการังและนำมาใช้สร้างอาหาร ดังนั้น หากปะการังและสาหร่ายซูแซนเทลลี่แยกจากกันก็จะส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของทั้งสองชนิด สาเหตุที่ส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของปะการังจนเกิดการฟอกขาวมาจากหลายปัจจัย ได้แก่ สารเคมี และมลพิษต่าง ๆ ที่เกิดจากกิจกรรมของมนุษย์ ทั้งชุมชน เกษตรกรรม และอุตสาหกรรมที่ไหลลงสู่ทะเล ทำให้สาหร่ายซูแซนเทลลี่หนีออกจากเนื้อเยื่อของปะการัง เพื่อหาที่อยู่ใหม่ที่มีสภาพแวดล้อมที่ดีกว่า ทำให้ปะการังมีสีซีดจางลง นอกจากนี้การเปลี่ยนแปลงของความเค็มในน้ำทะเลอย่างรวดเร็วและภาวะโลกร้อน (global warming) ทำให้อุณหภูมิน้ำทะเลสูงขึ้นและร้อนผิดปกติ ปะการังไม่สามารถปรับตัวและทนต่ออุณหภูมิที่สูงขึ้นได้ จึงส่งผลให้ปะการังเกิดการฟอกขาวมากขึ้น อย่างไรก็ตาม ปรากฏการณ์ปะการังฟอกขาวที่เกิดขึ้นจะส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศใต้ท้องทะเล เนื่องจากทำให้สูญเสียแหล่งอาหาร แหล่งที่อยู่อาศัย และแหล่งอนุบาลของสัตว์ทะเล จึงปฏิเสธไม่ได้ว่าสัตว์ทะเลจำนวนมากจะได้รับผลกระทบตามไปด้วย จำนวนประชากรของสัตว์ทะเลลดลง และมีความเสี่ยงที่จะทำให้สัตว์ทะเลมีโอกาสสูญพันธุ์จนส่งผลกระทบต่อห่วงโซ่อาหารและความหลากหลายทางชีวภาพใต้ท้องทะเล การหยุดยั้งปรากฏการณ์ปะการังฟอกขาวเป็นเรื่องเร่งด่วนที่ทุกฝ่ายต้องร่วมมือกัน โดยแนวทางสำคัญที่ทุกคนสามารถร่วมมือกันทำได้ คือ ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก โดยเฉพาะก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ จากกิจกรรมของมนุษย์ เช่น การใช้เชื้อเพลิงฟอสซิล การเผาไหม้ในอุตสาหกรรม และการเผาป่า เป็นสาเหตุหลักของภาวะโลกร้อน เพื่อลดอุณหภูมิของโลกและน้ำทะเล ซึ่งจะช่วยลดภาวะฟอกขาวของปะการังได้อีกด้วย นอกจากนี้ การอนุรักษ์แนวปะการังและการป้องกันมลพิษทางทะเล ควรมีมาตรการในการป้องกันและจัดการมลพิษจากน้ำเสีย สารเคมี และการประมงเกินขนาด รวมถึงการห้ามใช้ครีมกันแดดที่มีสารเคมีที่เป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตในทะเล เพื่อรักษาระบบนิเวศและสิ่งแวดล้อมทางทะเลให้มีความสมบูรณ์ มีสภาพแวดล้อมที่ดีขึ้น ซึ่งจะส่งผลดีต่อการดำรงชีวิตและการเจริญเติบโตของปะการังต่อไป ทุกคนคงเห็นแล้วว่า ปะการังฟอกขาวส่งผลกระทบที่ชัดเจนมาก ไม่เพียงแต่ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศทางทะเล แต่ยังส่งผลกระทบต่อการดำรงชีวิตของชุมชนชายฝั่งและชาวประมงที่พึ่งพาทรัพยากรทางทะเล คงถึงเวลาแล้วที่ทุกคนต้องตระหนักและร่วมมือกันลดภาวะโลกร้อนและดูแลรักษาความสมบูรณ์ของทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมทั้งบนบกและในน้ำ เพื่อคืนความสมดุลให้ทรัพยากรธรรมชาติและระบบนิเวศทางทะเลให้กลับมามีความอุดมสมบูรณ์และสภาพแวดล้อมดีขึ้นอีกครั้ง พาติดตามภารกิจของคณะนักวิจัยจากกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง ที่ลงเก็บไข่และสเปริ์มของปะการัง พร้อมนำไปเพาะในห้องแล็บจนโตสมบูรณ์ และส่งกลับคืนสู่ท้องทะเลอีกครั้ง

ท่ามกลางวิกฤตปะการังที่หลายประเทศกำลังเผชิญในเวลานี้ เนื่องจากอุณหภูมิน้ำทะเลเพิ่มสูงขึ้น จนทำให้ปะการังเกิดการฟอกขาวหรือได้รับความเสียหาย แต่ยังโชคดีที่เรามีฮีโร่คอยดูแลสิ่งมีชีวิตใต้ท้องทะเลอยู่ ในค่ำคืนหนึ่งนอกชายฝั่งประเทศไทย เหล่านักประดาน้ำดำผุดดำว่ายลงไปเพื่อไปเก็บไข่และสเปิร์มปะการังขึ้นมา พวกเขานำสิ่งที่ได้ไปเพาะต่อในห้องแล็บทดลอง เพื่อหวังคืนชีวิตให้เหล่าปะการังอีกครั้ง ปรากฏการณ์ปะการังปล่อยไข่และสเปิร์มจะเกิดขึ้นแค่เพียงหนึ่งครั้งในหนึ่งปีเท่านั้น โดยมีปัจจัยสำคัญ 3 สิ่งคือ พระจันทร์ อุณหภูมิน้ำ คลื่นลมและระดับน้ำทะเล บรรดานักวิทยาศาสตร์จากกรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่งของประเทศไทยเฝ้ารอช่วงเวลานั้น พวกเขานำสเปิร์มและไข่ของปะการังขึ้นมาจากทะเล และนำกลับไปที่ห้องแล็บทดลองด้วย ก่อนที่จะเพาะเลี้ยงจนมันโตมากพอที่พวกเขาจะนำมันกลับคืนสู่ท้องทะเลอีกครั้ง ปะการังทั่วโลกกำลังเปลี่ยนเป็นสีขาวเนื่องจากอุณหภูมิน้ำทะเลที่สูงกว่าค่าเฉลี่ยในปีนี้ มากเสียจนองค์การบริหารมหาสมุทรและบรรยากาศแห่งชาติ (NOAA) ของสหรัฐอเมริกายืนยันว่ามีภาวะเครียดของปะการังจำนวนมากในมหาสมุทรแอตแลนติก แปซิฟิก และอินเดีย แต่ความหวังทั้งหมดยังไม่สูญสิ้น ในขณะที่แนวปะการังกำลังเผชิญกับภัยคุกคามที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน ความพยายามในการฟื้นฟูปะการังจึงเป็นเสมือนแสงแห่งความหวังสำหรับการอยู่รอดของปะการัง อ่านต่อเพื่อเรียนรู้เพิ่มเติม ในเดือนสิงหาคม พ.ศ.

2566 อุณหภูมิเฉลี่ยของมหาสมุทรทั่วโลกอยู่ที่ระดับสูงสุดเป็นประวัติการณ์ และสูงกว่าค่าเฉลี่ยเกือบทุกวันนับตั้งแต่นั้นมา อุณหภูมิที่สูงขึ้นนี้ส่วนใหญ่เป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เนื่องจากมหาสมุทรดูดซับก๊าซเรือนกระจกที่ปล่อยออกมาจากกิจกรรมของมนุษย์ เช่น การเผาไหม้เชื้อเพลิงฟอสซิล นอกจากนี้ รูปแบบสภาพภูมิอากาศตามธรรมชาติที่รู้จักกันในชื่อเอลนีโญยังมีบทบาทสำคัญในการยกระดับอุณหภูมิของมหาสมุทรตั้งแต่เดือนมิถุนายนปีที่แล้ว ในปี พ.ศ. 2567 เหตุการณ์ปะการังฟอกขาวกลายเป็นประเด็นเร่งด่วนอีกครั้ง ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศแนวปะการังอันโดดเด่นที่สุดของโลกหลายแห่ง รวมถึง แนวปะการังเกรตแบร์ริเออร์ และ ทะเลแคริบเบียน ความรุนแรงของเหตุการณ์ในอดีตทำให้ NOAA ยืนยัน เหตุการณ์ปะการังฟอกขาวครั้งใหญ่ทั่วโลกเป็นครั้งที่สี่ และเป็นครั้งที่สองภายในทศวรรษนี้ เหตุการณ์เหล่านี้เกิดขึ้นบ่อยครั้งมากขึ้นเรื่อยๆ เนื่องมาจากอุณหภูมิของน้ำทะเลที่สูงขึ้นและความเครียดทางสิ่งแวดล้อม ซึ่งก่อให้เกิดภัยคุกคามอย่างมากต่อความหลากหลายทางชีวภาพทางทะเลและสุขภาพของมหาสมุทรของเรา การฟอกขาวของปะการังเกิดขึ้นเมื่อปะการังขับไล่สาหร่ายซูแซนเทลลี (Zooxanthellae) ที่อาศัยอยู่ในเนื้อเยื่อออกไป สาหร่ายซูแซนเทลลีมีหน้าที่สร้างสีสันและการสังเคราะห์แสงของปะการัง การขับไล่สาหร่ายนี้ทำให้ปะการังเปลี่ยนเป็นสีขาว ปรากฏการณ์นี้ส่วนใหญ่เกิดจากการสัมผัสกับอุณหภูมิน้ำทะเลที่สูงขึ้นเป็นเวลานาน ซึ่งรบกวนความสัมพันธ์แบบพึ่งพาอาศัยกันระหว่างปะการังและสาหร่าย ปัจจัยกดดันอื่นๆ เช่น มลพิษทางทะเล การทำประมงมากเกินไป และภาวะเป็นกรดในมหาสมุทร สามารถทำให้กระบวนการฟอกขาวรุนแรงขึ้น ส่งผลกระทบต่อความยืดหยุ่นของระบบนิเวศแนวปะการังมากยิ่งขึ้น สกู๊ปพิเศษ: ฟื้นฟู กู้วิกฤตปะการังฟอกขาว ภัยคุกคามจากอุณหภูมิน้ำทะเลที่สูงขึ้น นักวิชาการเร่งแก้ไขก่อนสายเกินไป

กลางปี 2567 ประเทศไทยเผชิญกับปรากฏการณ์ "เอลนีโญ" ส่งผลให้อุณหภูมิน้ำทะเลเพิ่มสูงขึ้นเป็นเวลายาวนาน ทำให้ปะการังเกิดการฟอกขาวและตายลงจำนวนมากทั้งฝั่งอ่าวไทยและอันดามัน บางพื้นที่ถึงตอนนี้ยังไม่เปิดให้มีการท่องเที่ยว การปล่อยให้ธรรมชาติฟื้นฟูตัวเองต้องใช้เวลานาน ทำให้ขณะนี้นักวิชาการทางทะเลต้องช่วยเร่งให้ระบบนิเวศปะการังฟื้นตัวเร็วขึ้น วิธีหนึ่งคือการเก็บไข่ปะการังมาเลี้ยงและเพาะพันธุ์ขึ้นใหม่ แต่โอกาสมีเพียงปีละหนึ่งครั้งเท่านั้น ติดตามภารกิจการฟื้นฟู กู้วิกฤตปะการังฟอกขาว กับคุณภควัต โฉมศรี ผู้สื่อข่าวไทยพีบีเอส รับชมต่อได้ที่ .css-uexnnu,.css-uexnnu:focus,.css-uexnnu:visited{color:var(--color-character-base-link);}@media (hover: hover){.css-uexnnu:hover{color:var(--color-character-base-link);}}@media (pointer: coarse){.css-uexnnu:active{color:var(--color-character-base-link);}}ความพยายามในการฟื้นฟู : ฟื้นฟู กู้วิกฤตปะการังฟอกขาว (2/2) Reading Time: 3 minutesคำถามจึงไม่ใช่ว่าแลนด์บริดจ์คุ้มหรือไม่คุ้ม แต่คือเราจะยอมแลกต้นทุนธรรมชาติซึ่งเป็นอนาคตความยั่งยืนของท้องถิ่นและประเทศกับความฝันทางเศรษฐกิจระยะสั้นที่ไม่มีหลักประกันใด ๆ เลยเช่นนั้นหรือ Reading Time: 3 minutesบันทึกประวัติศาสตร์ของการชนะคดีสิ่งแวดล้อม แต่เป็นผู้แพ้ในการฟื้นฟูบ้านเกิด นี่จึงไม่ใช่จุดสิ้นสุดของการต่อสู้ หากมลพิษยังอยู่และยังไม่ฟื้นฟู บำบัดมลพิษออกจากพื้นที่ก็ยังไม่เป็นชัยชนะที่สมบูรณ์ Reading Time: 9 minutesเศษซากไฟไหม้โกดังที่ 8 ของโกดังในซอยคลองเจ๊ก ต.ยกกระบัตร อ.บ้านแพ้ว จ.สมุทรสาคร ตั้งแต่ปลายเดือนมกราคม 2568 ไม่ได้ทิ้งร่องรอยไว้แค่หลังคาสังกะสีและอาคารสีดำไหม้ที่พบเครื่องจักรและกากอุตสาหกรรมหลายประเภทไว้ข้างใน แต่ไฟไหม้ครั้งนี้ ยังทำให้เห็นว่าแท้จริงแล้วข้างใน 'ประกอบกิจการ' ที่อันตรายเพียงใด ขณะเดียวกันยังค้นพบถึงกระบวนการอาชญากรรมสิ่งแวดล้อมที่ผิดกฎหมายหลายประการ

People Also Search

ปะการังเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในระบบนิเวศทางทะเล ซึ่งเป็นที่อยู่อาศัย แหล่งอาหาร และแหล่งเพาะพันธุ์ของสัตว์ทะเลนานาชนิด แต่ปะการังมีความอ่อนไหวต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม ซึ่งสภาวะโลกร้อนและสภาพอากาศแปรปรวน ส่งผลให้อุณหภูมิน้ำทะเลสูงขึ้น ส่งผลกระทบต่อปะการังทำให้เกิดภาวะ “ฟอกขาว” ปะการังฟอกขาวเป็นปรากฏการณ์ที่เนื้อเยื่อปะการังเกิดการสูญเสียสาหร่ายเซลล์เดียวที่ชื่อว่า

ท่ามกลางวิกฤตปะการังที่หลายประเทศกำลังเผชิญในเวลานี้ เนื่องจากอุณหภูมิน้ำทะเลเพิ่มสูงขึ้น จนทำให้ปะการังเกิดการฟอกขาวหรือได้รับความเสียหาย แต่ยังโชคดีที่เรามีฮีโร่คอยดูแลสิ่งมีชีวิตใต้ท้องทะเลอยู่ ในค่ำคืนหนึ่งนอกชายฝั่งประเทศไทย เหล่านักประดาน้ำดำผุดดำว่ายลงไปเพื่อไปเก็บไข่และสเปิร์มปะการังขึ้นมา พวกเขานำสิ่งที่ได้ไปเพาะต่อในห้องแล็บทดลอง เพื่อหวังคืนชีวิตให้เหล่าปะการังอีกครั้ง ปรากฏการณ์ปะการังปล่อยไข่และสเปิร์มจะเกิดขึ้นแค่เพียงหนึ่งครั้งในหนึ่งปีเท่านั้น โดยมีปัจจัยสำคัญ

2566 อุณหภูมิเฉลี่ยของมหาสมุทรทั่วโลกอยู่ที่ระดับสูงสุดเป็นประวัติการณ์ และสูงกว่าค่าเฉลี่ยเกือบทุกวันนับตั้งแต่นั้นมา อุณหภูมิที่สูงขึ้นนี้ส่วนใหญ่เป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เนื่องจากมหาสมุทรดูดซับก๊าซเรือนกระจกที่ปล่อยออกมาจากกิจกรรมของมนุษย์ เช่น การเผาไหม้เชื้อเพลิงฟอสซิล นอกจากนี้ รูปแบบสภาพภูมิอากาศตามธรรมชาติที่รู้จักกันในชื่อเอลนีโญยังมีบทบาทสำคัญในการยกระดับอุณหภูมิของมหาสมุทรตั้งแต่เดือนมิถุนายนปีที่แล้ว ในปี

กลางปี 2567 ประเทศไทยเผชิญกับปรากฏการณ์ "เอลนีโญ" ส่งผลให้อุณหภูมิน้ำทะเลเพิ่มสูงขึ้นเป็นเวลายาวนาน ทำให้ปะการังเกิดการฟอกขาวและตายลงจำนวนมากทั้งฝั่งอ่าวไทยและอันดามัน บางพื้นที่ถึงตอนนี้ยังไม่เปิดให้มีการท่องเที่ยว การปล่อยให้ธรรมชาติฟื้นฟูตัวเองต้องใช้เวลานาน ทำให้ขณะนี้นักวิชาการทางทะเลต้องช่วยเร่งให้ระบบนิเวศปะการังฟื้นตัวเร็วขึ้น วิธีหนึ่งคือการเก็บไข่ปะการังมาเลี้ยงและเพาะพันธุ์ขึ้นใหม่