Ep 25 สายพันธุ์ปลาเอเลี่ยนสปีชีส์ ที่ทําลายระบบนิเวศ ของไทย Green Life

Leo Migdal

-Nov 22, 2025, 12:48 PM

ep 25 สายพันธุ์ปลาเอเลี่ยนสปีชีส์ ที่ทําลายระบบนิเวศ ของไทย green life

แล้วเอเลี่ยนสปีชีส์ที่ว่า หมายความอะไร? ครอบคลุมสัตว์ที่ทำลายระบบนิเวศทุกชนิดเลยหรือไม่? The MATTER ชวนหาคำตอบ “สิ่งมีชีวิตที่ไม่เคยปรากฏมาก่อนในถิ่นใดถิ่นหนึ่ง แต่ถูกนำเข้ามาจากถิ่นอื่น” คือคำจำกัดความของเอเลี่ยนสปีชีส์ ตามรายงานจากสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) สัตว์ต่างถิ่นไม่ได้เป็นอันตรายต่อระบบนิเวศเดิมไปซะทั้งหมด แต่บางพันธุ์อาจสร้างผลกระทบต่อระบบนิเวศ จนถูกจัดเป็น ‘ภัยคุกคาม’ ต่อระบบนิเวศ หรือเรียกว่า ‘ชนิดพันธุ์ต่างถิ่นที่รุกราน’ (Invasive Alien Species) แล้วเอเลี่ยนสปีชีส์ สร้างความเสียหายต่อระบบนิเวศได้อย่างไร?

รายงานของ สวทช. ระบุว่า ‘เอเลี่ยนสปีชีส์’ จะเจริญเติบโต สืบและแพร่กระจายพันธุ์ และตั้งรกราก จนทำให้ระบบนิเวศเสียสมดุล และเกิดความเสียหายได้ ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงระดับของออกซิเจนในน้ำและองค์ประกอบทางเคมีของดิน หรือการแก่งแย่งที่อยู่อาศัยและอาหารของสิ่งมีชีวิตอื่นที่อยู่มาก่อน ตลอดจนเป็นพาหะของโรค หรือการผสมข้ามสายพันธุ์ อาจทำให้จำนวนสิ่งมีชีวิตเดิมในระบบนิเวศลดลง จนอาจสูญพันธุ์ได้ เปิดรายชื่อ 8 สัตว์น้ำ เอเลี่ยนสปีชีส์ พันธุ์ต่างถิ่นที่รุกรานร้ายแรงในประเทศไทย ทำสัตว์น้ำท้องถิ่นอยู่ยาก ลำบากเรื่องระบบนิเวศ จากกรณีเกษตรกรและประชาชนได้รับผลกระทบจากการแพร่ระบาดของ ปลาหมอคางดำ หรือ ปลาหมอสีคางดำ จนหลายพื้นที่ต้องสั่งจับตาย เนื่องจากเป็นเอเลี่ยนสปีชีส์ พันธุ์ต่างถิ่นชนิดรุกราน มีการเจริญเติบโต ตั้งรกราก สืบพันธุ์และแพร่กระจายพันธุ์ได้เป็นอย่างดี จนเข้าไปแทนที่และส่งผลให้พันธุ์พื้นเมืองสูญพันธุ์ไปโดยสิ้นเชิง และส่งผลกระทบต่อความหลากหลายทางชีวภาพ รวมทั้งความสูญเสียทางด้านสิ่งแวดล้อม สุขอนามัย และเศรษฐกิจของประเทศได้ • ชนิดพันธุ์ต่างถิ่น เอเลี่ยนสปีชีส์ (alien species) คืออะไร ชนิดพันธุ์ต่างถิ่น เอเลี่ยนสปีชีส์ (alien species) หมายถึง ชนิดพันธุ์สิ่งมีชีวิตที่ไม่เคยปรากฏในถิ่นชีวภูมิศาสตร์หนึ่งมาก่อนแต่ได้ถูกนำเข้ามาหรือเข้ามาโดยวิธีใด ๆ จากถิ่นอื่น ซึ่งอาจดำรงชีวิตอยู่ และสามารถสืบพันธุ์ได้หรือไม่นั้นขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของปัจจัยสิ่งแวดล้อมและการปรับตัวของชนิดพันธุ์นั้น ๆ ซึ่งสิ่งมีชีวิตที่นำเข้าโดยชนิดพันธุ์เหล่านี้เมื่อนำเข้ามาในพื้นที่ใหม่แล้วสามารถมีชีวิตรอดและสืบพันธุ์เพื่อขยายประชากรได้

• เอเลี่ยนสปีชีส์ (alien species) มีกี่ประเภท ปลาหมอคางดำ เอเลียนสปีชีส์ที่กำลังแพร่พันธุ์มหาศาลในประเทศไทยเวลานี้ ถือเป็นภัยทำลายล้างระบบนิเวศและสัตว์น้ำท้องถิ่น มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์(มก.) เปิดเวทีเสวนาวิชาการเรื่อง”จบปัญหา…การรุกรานแหล่งน้ำไทย…จากปลาหมอคางดำ” โดยคณาจารย์ นักวิชาการ จากคณะประมง มก. มาเปิดเผยจุดแข็งของปลาหมอคางดำอันน่าสะพรึงที่หลายคนนึกไม่ถึง และหากไม่ควบคุมการระบาดของเหล่าเอเลียนมีครีประบบนิเวศไทยอาจไม่หวนคืน ดร.วีรกิจ จรเกตุ นักวิชาการกรมประมงชำนาญการ สถานีวิจัยประมงสมุทรสงคราม มก. กล่าวว่า จ.สมุทรสงคราม เป็นจุดที่มีรายงานพบการแพร่ระบาด ปัจจุบันมี 16 จังหวัดพบแพร่ระบาด เมื่อ 7 ปีก่อน นักวิจัยลงพื้นที่กับชาวบ้านเก็บข้อมูลและภาพปลาที่พบ นำไข่ศึกษาพัฒนาการและระยะการแพร่พันธุ์ ขณะนั้นระบาดเชิงพื้นที่ ไม่ได้แพร่กระจายในวงกว้างเหมือนตอนนี้ สำหรับจุดแข็งของปลาหมอคางดำอาศัยได้ในน้ำจืด น้ำกร่อย และมีสภาวะทนความเค็มได้สูง สามารถปรับตัวในความเค็มช่วงกว้างแบบฉับพลัน อาศัยได้ในน้ำที่มีค่าคุณภาพน้ำต่ำมากกว่าสัตว์น้ำอื่นๆที่ดำรงชีวิตได้ แถมดึงออกซิเจนในแหล่งน้ำนั้นๆ ด้วย เจริญพันธุ์เร็ว อายุ 3 เดือน ก็ขยายพันธุ์ได้แล้ว อีกทั้งมีไข่ตลอดทั้งปี ให้ลูกปลาจำนวนมหาศาล ปลาอมไข่ในปาก อัตราลูกปลารอดจึงสูงมาก ปลาหมอคางดำกินอาหารหลากหลาย กินหมดทุกอย่างทั้งพืช วัยอ่อนสัตว์น้ำ ซากสัตว์ ย่อยอาหารได้ดี... “ ที่น่าห่วงปลาหมอคางดำในไทยปรับตัวให้เจริญพันธุ์เร็วขึ้น พบปลาหมอคางดำโผล่นอกเขต 3 ไมค์ทะเล ผ่าท้องมาพบลูกกุ้ง ลูกเคย เป็นสิ่งที่น่าวิตก เป็นมหันตภัยร้ายทำลายระบบนิเวศ ทำลายวิถีชุมชนชายฝั่ง ไม่สามารถเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำได้ตามกำหนด อนาคตสัตว์น้ำพื้นถิ่นในแม่น้ำลำคลองไทยจะเสี่ยงสูญพันธุ์ “ ดร.วีรกิจ กล่าว

เวทีวิชาการนี้ยังพูดถึงมาตรการแก้ปัญหาปลาหมอคางดำที่กรมประมงประกาศ นอกจากควบคุมและกำจัดปลาหมอคางดำในแหล่งน้ำทุกที่ที่พบการระบาด การปล่อยผู้ล่า เช่น ปลากระพงขาว ปลาอีกง เพื่อกำจัดเอเลียนสปีชีส์ในแหล่งน้ำธรรมชาติบ้านเรา การสำรวจและเฝ้าระวังการแพร่กระจายปลาหมอคางดำในแหล่งน้ำธรรมชาติตามพื้นที่กันชนต่างๆ หนึ่งในมาตรการที่กลายเป็นกระแสในช่วงนี้ คือ การนำปลาหมอคางดำที่กำจัดไปใช้ประโยชน์ ผศ.ดร.นันธิภา พันธุ์สวัสดิ์ ภาควิชาผลิตภัณฑ์ประมง คณะประมง มก. กล่าวว่า ปลาหมอคางดำเป็นชนิดพันธุ์ต่างถิ่นที่รุกรานไม่เฉพาะในประเทศไทย แต่พบถี่ในฟลอริดา ฮาวาย และฟิลิปปินส์ ในฟลอริดา สหรัฐ พบปี 1992 แต่ปัญหาไม่รุกรานเท่าประเทศไทย ส่วนฟิลิปปินส์พบรายงานปี 2015 เป็นปลาที่จับได้ในแหล่งน้ำทั่วไป ส่วนไทยแพร่กระจายไป 16 จังหวัด ฟิลิปปินส์นำเนื้อปลานี้ไปวิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานด้านคุณภาพและความปลอดภัยต่อการบริโภค พบว่า มีโปรตีน 15-20% ปริมาณโลหะหนักอยู่ในเกณฑ์ปลอดภัย ถ้าขอดเกล็ด ตัดหัวคลักไส้ได้เนื้อปลา 65% ถ้าแล่ชิ้น 25% มีความพยายามใช้เป็นวัตถุดิบเนื้อปลาบดซูริมิ ใช้เป็นวัตถุดิบทำอาหารสัตว์ ที่มา https://www.thansettakij.com/climatecenter/environment/601472 ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ประเทศไทยกำลังเผชิญกับปัญหาการแพร่ระบาดของ “ปลาหมอสีคางดำ” ซึ่งเป็นสัตว์น้ำต่างถิ่นที่กำลังสร้างความเสียหายต่อระบบนิเวศและวิถีชีวิตของชาวประมงไทยอย่างหนัก ปลาชนิดนี้ถูกจัดอยู่ในกลุ่ม “เอเลี่ยนสปีชีส์” หรือสิ่งมีชีวิตต่างถิ่นที่รุกราน ซึ่งกำลังเป็นปัญหาใหญ่ในหลายประเทศทั่วโลก ปัจจุบันปลาหมอสีคางดำได้แพร่กระจายไปในแหล่งน้ำหลายพื้นที่ของไทย โดยเฉพาะในภาคใต้ เช่น จังหวัดสงขลาและนครศรีธรรมราช ส่งผลกระทบรุนแรงต่อระบบนิเวศและการประมงท้องถิ่น เนื่องจากนิสัยดุร้าย กินจุ และแย่งอาหารของปลาพื้นเมือง ทำให้ประชากรปลาท้องถิ่นลดลงอย่างรวดเร็ว

ปัจจุบัน กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้ออกประกาศห้ามนำเข้า เพาะเลี้ยง ปลาเอเลี่ยนสปีชีส์ 10 สายพันธุ์ รวมถึงสัตว์น้ำอื่นๆ อีก 3 ชนิด โดยไม่ได้รับอนุญาต ผู้ฝ่าฝืนมีโทษจำคุกไม่เกิน 1 ปี หรือปรับไม่เกิน 1 ล้านบาท หรือทั้งจำทั้งปรับ โดย 10 สายพันธุ์ปลาต้องห้ามได้แก่ ปลาหมอสีคางดำ (Blackchin Tilapia) ปลาหมอมายัน (Mayan Cichlid) ปลาหมอบัตเตอร์ (Zebra Cichlid) ปลาทุกชนิดในสกุล Cichla และลูกผสม ปลาเทราท์สายรุ้ง...

People Also Search

แล้วเอเลี่ยนสปีชีส์ที่ว่า หมายความอะไร? ครอบคลุมสัตว์ที่ทำลายระบบนิเวศทุกชนิดเลยหรือไม่? The MATTER ชวนหาคำตอบ “สิ่งมีชีวิตที่ไม่เคยปรากฏมาก่อนในถิ่นใดถิ่นหนึ่ง แต่ถูกนำเข้ามาจากถิ่นอื่น” คือคำจำกัดความของเอเลี่ยนสปีชีส์ ตามรายงานจากสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ

รายงานของ สวทช. ระบุว่า ‘เอเลี่ยนสปีชีส์’ จะเจริญเติบโต สืบและแพร่กระจายพันธุ์ และตั้งรกราก จนทำให้ระบบนิเวศเสียสมดุล และเกิดความเสียหายได้ ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลงระดับของออกซิเจนในน้ำและองค์ประกอบทางเคมีของดิน

• เอเลี่ยนสปีชีส์ (alien Species) มีกี่ประเภท ปลาหมอคางดำ เอเลียนสปีชีส์ที่กำลังแพร่พันธุ์มหาศาลในประเทศไทยเวลานี้ ถือเป็นภัยทำลายล้างระบบนิเวศและสัตว์น้ำท้องถิ่น มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์(มก.) เปิดเวทีเสวนาวิชาการเรื่อง”จบปัญหา…การรุกรานแหล่งน้ำไทย…จากปลาหมอคางดำ”

เวทีวิชาการนี้ยังพูดถึงมาตรการแก้ปัญหาปลาหมอคางดำที่กรมประมงประกาศ นอกจากควบคุมและกำจัดปลาหมอคางดำในแหล่งน้ำทุกที่ที่พบการระบาด การปล่อยผู้ล่า เช่น ปลากระพงขาว ปลาอีกง เพื่อกำจัดเอเลียนสปีชีส์ในแหล่งน้ำธรรมชาติบ้านเรา การสำรวจและเฝ้าระวังการแพร่กระจายปลาหมอคางดำในแหล่งน้ำธรรมชาติตามพื้นที่กันชนต่างๆ หนึ่งในมาตรการที่กลายเป็นกระแสในช่วงนี้ คือ